‘Twas in another lifetime, one of toil and blood When blackness was a virtue the road was full of mud I came in from the wilderness, a creature void of form Come in, she said I’ll give ya shelter from the storm
And if I pass this way again, you can rest assured I’ll always do my best for her, on that I give my word In a world of steel-eyed death, and men who are fighting to be warm Come in, she said I’ll give ya shelter from the storm
Not a word was spoke between us, there was little risk involved Everything up to that point had been left unresolved Try imagining a place where it’s always safe and warm Come in, she said I’ll give ya shelter from the storm
I was burned out from exhaustion, buried in the hail Poisoned in the bushes an’ blown out on the trail Hunted like a crocodile, ravaged in the corn Come in, she said I’ll give ya shelter from the storm
Suddenly I turned around and she was standin’ there With silver bracelets on her wrists and flowers in her hair She walked up to me so gracefully and took my crown of thorns Come in, she said I’ll give ya shelter from the storm
Now there’s a wall between us, somethin’ there’s been lost I took too much for granted, I got my signals crossed Just to think that it all began on an uneventful morn Come in, she said I’ll give ya shelter from the storm
Well, the deputy walks on hard nails and the preacher rides a mount But nothing really matters much, it’s doom alone that counts And the one-eyed undertaker, he blows a futile horn Come in, she said I’ll give ya shelter from the storm
I’ve heard newborn babies wailin’ like a mournin’ dove And old men with broken teeth stranded without love Do I understand your question, man, is it hopeless and forlorn Come in, she said I’ll give ya shelter from the storm
In a little hilltop village, they gambled for my clothes I bargained for salvation and she gave me a lethal dose I offered up my innocence I got repaid with scorn Come in, she said I’ll give ya shelter from the storm
Well, I’m livin’ in a foreign country but I’m bound to cross the line Beauty walks a razor’s edge, someday I’ll make it mine If I could only turn back the clock to when God and her were born Come in, she said I’ll give ya shelter from the storm
Gimme Shelter – The Rolling Stones
Ooh, a storm is threatening My very life today If I don’t get some shelter Ooh yeah I’m gonna fade away
War, children It’s just a shot away It’s just a shot away War, children It’s just a shot away It’s just a shot away
Ooh, see the fire is sweepin’ Our streets today Burns like a red coal carpet Mad bull lost its way
War, children It’s just a shot away It’s just a shot away War, children It’s just a shot away It’s just a shot away
Rape, murder, it’s just a shot away It’s just a shot away Rape, murder, yeah, it’s just a shot away It’s just a shot away Rape, murder, it’s just a shot away It’s just a shot away
Mmm, a flood is threatening My very life today Gimme, gimme shelter Or I’m gonna fade away
War, children It’s just a shot away It’s just a shot away It’s just a shot away It’s just a shot away It’s just a shot away
I tell you love, sister It’s just a kiss away It’s just a kiss away It’s just a kiss away It’s just a kiss away It’s just a kiss away Kiss away, kiss away
Riders On The Storm – The Doors (in Concert)
Riders on the storm Riders on the storm Into this house, we’re born Into this world, we’re thrown Like a dog without a bone An actor out on loan Riders on the storm
There’s a killer on the road His brain is squirmin’ like a toad Take a long holiday Let your children play If you give this man a ride Sweet family will die Killer on the road, yeah
Girl, you gotta love your man Girl, you gotta love your man Take him by the hand Make him understand The world on you depends Our life will never end Gotta love your man, yeah
Riders on the storm Riders on the storm Into this house, we’re born Into this world, we’re thrown Like a dog without a bone An actor out on loan Riders on the storm
Riders on the storm Riders on the storm Riders on the storm Riders on the storm
Birds flying high You know how I feel Sun in the sky You know how I feel Breeze driftin’ on by You know how I feel
It’s a new dawn It’s a new day It’s a new life For me And I’m feeling good I’m feeling good
Fish in the sea You know how I feel River running free You know how I feel Blossom on a tree You know how I feel
It’s a new dawn It’s a new day It’s a new life For me And I’m feeling good
Dragonfly out in the sun, you know what I mean, don’t you know Butterflies all havin’ fun, you know what I mean Sleep in peace when day is done, that’s what I mean And this old world is a new world And a bold world For me For me
Stars when you shine You know how I feel Scent of the pine You know how I feel Oh, freedom is mine And I know how I feel
It’s a new dawn It’s a new day It’s a new life
It’s a new dawn It’s a new day It’s a new life It’s a new dawn It’s a new day It’s a new life It’s a new life For me
And I’m feeling good I’m feeling good I feel so good I feel so good
Take me out tonight Where there’s music and there’s people And they’re young and alive Driving in your car I never, never want to go home Because I haven’t got one Anymore
Take me out tonight Because I want to see people And I want to see life Driving in your car Oh, please don’t drop me home Because it’s not my home, it’s their home And I’m welcome no more
And if a double-decker bus Crashes into us To die by your side Is such a heavenly way to die And if a ten ton truck Kills the both of us To die by your side Well, the pleasure, the privilege is mine
Take me out tonight Take me anywhere, I don’t care I don’t care, I don’t care And in the darkened underpass I thought, «Oh God, my chance has come at last» But then a strange fear gripped me And I just couldn’t ask
Take me out tonight Oh, take me anywhere, I don’t care I don’t care, I don’t care Driving in your car I never, never want to go home Because I haven’t got one, la-di-dum Oh, I haven’t got one Oh, oh
And if a double-decker bus Crashes into us To die by your side Is such a heavenly way to die And if a ten ton truck Kills the both of us To die by your side Well, the pleasure, the privilege is mine
Oh, there is a light and it never goes out There is a light and it never goes out There is a light and it never goes out There is a light and it never goes out There is a light and it never goes out There is a light and it never goes out There is a light and it never goes out There is a light and it never goes out
Tui tivo ao longo da historia un papel destacado que foi deixando a súa pegada na configuración e fisionomía da cidade, e foi marcando o carácter deste municipio. As súas condicións naturais e a súa situación á beira do río Miño lle conferiron unha posición estratéxica.
Os achados máis antigos atopados na cidade falan xa de asentamentos no paleolítico inferior. Así o testemuñan os restos descubertos durante a construción da autovía A55, sendo naquel momento os máis antigos de Galicia. A estes súmanse outras pezas atopadas nas terrazas fluviais do río Miño e do Louro coma a machada da Carrasqueira, en Paramos, datada o neolítico, ou os monumentos megalíticos de Anta, en Areas. No Museo Diocesano consérvase o casco de bronce ou as machadas de Caldelas, froito da introdución da metalurxia. Outras testemuñas son os gravados rupestres de Randufe.
No municipio existiron diversos poboados castrexos entre os séculos VIII a.C. e I d.C. principalmente en Cabeza de Francos en Pazos de Reis, na Guía en Randufe ou no que hoxe en día é o casco urbano. Amais hai constancia da existencia no cumio do Monte Aloia – parque natural dende 1978 – de cinco castros simetricamente dispostos ao redor da cima, onde amais está a muralla tardorromana cunha extensión de 3 quilómetros, trátase da muralla máis longa de Galicia, construída ao longo de distintas épocas coma demostran os materiais e técnicas empregadas. En canto a súa función comprendería un uso relixioso nos seus primeiros tempos e logo defensivo coas invasións altomedievais.
A romanización
A poboación trasladouse dende o castros até as terras baixas próximas ao Miño durante o período de paz marcado polo inicio da romanización coa chegada en 137 a.c. de Décimo Xuño Bruto e as súas tropas. Está documentado en fontes clásicas a existencia de Castellum Tude, e unha lenda apunta a fundación da cidade por parte heroe grego Diomedes, fillo do heroe Tideo. A cidade era unha das mansións da vía XIX do itinerario de Antonino, e formaba parte da vía romana que ía de Braga (Portugal) até Astorga pasando por Lugo coma testemuña un miliario que se conserva en Pontevedra.
As necrópoles de Santa Eufemia en Rebordáns ou as construcións atopadas no Paseo da Corredoira forman parte desta época.
Dende o século VI Tui foi sede episcopal, capital do reino de Rekiamundo, e o rei visigodo Witiza tivo a súa Corte na cidade. En Pazos de Reis tiña a súa residencia real, a onde eran enviados os novos príncipes dende Toledo, na última etapa do reino visigodo, para mantelos afastados das intrigas palaciegas.
No inicio do século VIII Tui ficaría desurbanizada tras a invasión islámica. Foi retomada en 739 por Alfonso I e reorganizada en 860 por polos condes Alfonso Betote e HermenegildoGutiérrez, ao servizo de Ordoño I. En 915 Ordoño II restauraría a presenza episcopal en Tui.
Época Medieval
A cidade foi saqueada en varias ocasións polos viquingos o que provocaría a ausencia de bispos na sede episcopal durante varias décadas. O rei García de Galicia restauraría a sede episcopal arredor do ano 1067 e a infanta Urraca dotaría á sede de Santa María no ano 1070 dunhas importantes propiedades que permitirían o comezo do proxecto catedralicio. Os novos bispos asentaríanse na protocatedral de San Bartolomeu de Rebordáns, edificio románico do século XI.
Tui recuperaría o esplendor ao se converter nos séculos XII e XIII nun centro urbano relixioso, económico e cultural na rexión miñota, tanto a través dos seus portos (os primeiros documentados na Baixa Idade Media en Galicia) como das vías de comunicación que desde a cidade partían a todo o noroeste con especial atención ao camiño xacobeo.
Coa consolidación do reino de Portugal, no século XII, o Miño pasou a ser fronteira política, o que marcou dende aquel momento á cidade nas súas relacións económicas, sociais e culturais cunha e outra beira do Miño.
Fernando II de León ordenaría a construción dunha nova muralla no ano 1170. A nova fortificación e os foros outorgados polo rei á poboación reflectía a intensa dinámica urbana de Tui, e a necesidade de dotar a esta dun recinto máis amplo a súa protección.
Arredor do núcleo fortificado, hoxe aínda conservado en boa parte, ubicaríanse diferentes arrabaldes como o de Freanxo, Riomuíños, Corredoira, San Xoán de Porto (logo de San Domingos) ou San Bartolomeu. A importancia dos seus portos marítimo-fluviais, a instalación e especialización de diversos gremios nas rúas ou a consolidación dunha sinalada comuna xudía na cidade co seu cemiterio, sinagoga e carnicería, mostrarían que Tui mantiña un gran peso na súa rexión.
A igrexa tudense recibe importante doazóns por parte de monarcas, tanto casteláns coma portugueses. A cidade experimenta un importante desenvolvemento socioeconómico e cultural. No ano 1225 é consagrada a Catedral de Santa María, construída a partires do proxecto románico do século XI e finalizado cunha importante intervención gótica da que salienta a portada occidental, a primeira do seu estilo na Península Ibérica. O claustro catedralicio sería realizado ao longo do século XIII en estilo gótico cisterciense. Outro exemplo do gótico na cidade sería o convento de San Domingos, construído entre os séculos XIV e XV.
A época moderna
A partir do século XVI o cambio social que se produce na cidade reflectirase nas súas vivendas blasonadas. Un grande número de familias xudeo-conversas se asentarán en Tui favorecendo a reactivación económica da cidade e o seu territorio.
En 1623 a cidade de Tui recibiu o título de Moi Nobre e Moi Leal, ao que no ano 1885 se engadiu o de Excelentísimo Concello.
As murallas medievais foron ampliadas e adaptadas os novos sistemas defensivos abaluartados a partires de 1640 con motivo das guerras con Portugal. Ata 1833 Tui foi unha das sete capitais do Reino de Galicia e na cidade celebráronse as Xuntas do Reino de Galicia en 1664. No século XVII viría a reestruturarse a cidade sendo un bo exemplo a construción dos conventos das Clarisas e de San Antonio. No século XVIII as dúas obras máis importantes corresponden ao Hospital de Pobres e Peregrinos e á Capela de San Telmo.
Representantes municipais acoden anualmente no mes de xuño á Catedral de Lugo para participar, coma unha das capitais do antigo Reino de Galicia, na ofrenda de Corpus.
Ao longo do século XIX Tui ve transformarse a vella cidade histórica establecendo paseos arborados (1832), teatros (1844), kioskos de música (1897), novos espazos educativos como o Seminario (1850) ou administrativos como o Cárcere do Partido Xudicial (1857) para consolidar á cidade histórica que hoxe aínda contemplamos.
O 25 de marzo de 1886 tería lugar a inauguración da Ponte Internacional entre Tui e Valença que comunicou os dous países, España e Portugal, tanto con paso para peón, coma para tránsito rodado e ferrocarril.
O 24 de xuño de 1891 o Teatro Principal acollería os primeiros XogosFlorais de Galicia, que foron o primeiro acto público celebrado integramente en galego.
O 28 de novembro de 1922 en Sobredo, Guillarei, tivo lugar un levantamento antiforal no que perderon a vida Cándida Rodríguez González, Joaquín Estévez Besada e Venancio González Romero, tras manifestarse contra os foros nun acto no que se deron cita máis de 2 mil persoas. Opuxéronse ao embargo de bens a un veciño que non pagara o foro. A manifestación foi disolta a tiros, e amais do falecemento destas tres persoas, outras resultaron tamén feridas. Cada último domingo de novembro estes Mártires de Sobredo, son lembrados nun acto que organiza o Instituto de Estudos Agrarios Mártires de Sobredo.
Outro fenómeno transcendente durante os séculos XIX e XX é a emigración cara a América primeiro e a Europa despois.
Durante a Guerra Civil Española Tui foi a última cidade de Galicia en manter a fidelidade á II Républica. A resistencia republicana organizou a última contenda na «Volta dá Moura», resistencia polo que houbo unha represión feroz.
Dende 1967 o conxunto histórico de Tui conta coa declaración de Ben de Interese Cultural, sinalando así os valores históricos, artísticos e paisaxísticos da cidade.
Cómpre destacar tamén a importancia deportiva da cidade coa presenza ao longo das últimas décadas de varios dos seus deportistas presentes en Xogos Olímpicos, principalmente en piragüismo, remo e atletismo. O tudense Enrique Míguez Gómez foi en Los Ángeles 1984 o primeiro – e único polo momento – en lograr unha medalla olímpica, fíxoo no c2 500 metros xunto a Narciso Suárez.
A creación en 2012 da Eurocidade Tui-Valença supuxo un importantísimo paso nas relacións transfronteirizas e na formalización das históricas vinculacións entre as dúas ribeiras do Miño.
PRÉ-HISTÓRIA – Admitindo-se como provável a presença de comunidades humanas desde a pré-história. Os diversos vestígios arqueológicos aqui descobertos revelam-nos como este sempre foi, desde a alta antiguidade, um local propício à fixação humana – em grande medida devido aos diversos recursos naturais que aqui se encontram disponíveis.
As gravuras rupestres da Tapada de Ouzão e do Monte da Lage, e as gravuras próximas do Monte dos Fortes, executadas durante o período da Idade do Bronze, revelam a importância da actividade pastorícia na zona da serra. Em Valença encontramos um dos principais núcleos da Península Ibérica com mais de 110.
Embora não existam certezas, nem um consenso científico quanto ao significado destas gravuras, supõe-se que possam estar associadas a um significado simbólico-religioso. Estes dois sítios arqueológicos encontram-se desde 1980 e 1984, respectivamente, classificados como Imóvel de Interesse Público. Nas imediações das estações arqueológicas da Tapada de Ouzão e do Monte da Lage podem ser encontrados vestígios de povoados fortificados erguidos durante a Idade do Ferro, bem como de um notável conjunto megalítico – todos estes diferentes elementos reforçam a convicção de que a riqueza cinegética da região terá certamente contribuído para a atracção e fixação de comunidades humanas em Valença ao longo dos séculos e dos milénios.
OCUPAÇÃO ROMANA – Mais tarde, encontramos em Valença diversos vestígios que remontam ao tempo do império romano. O facto de este constituir um importante local de atravessamento do rio Minho, através da via romana que ligava Bracara (hoje Braga) a Lucus (actualmente, Lugo) certamente ajuda a explicar a fixação humana neste local, já nesta época. Em 137 A.C. pensa-se que o Cônsul Romano Júlio Bruto terá acampado nestas paragens. Com o Imperador Augusto começaram a definir-se pequenas fortalezas, então designados por Castelli, de localização estratégica sobre a via de comunicação – um deles terá sido o Castellum de Valença.
Ao domínio romano sucederam-se, posteriormente, os Suevos e os Godos. A localização junto ao rio Minho revelou-se, uma vez mais, estratégica, tendo mesmo chegado a existir uma residência real em Tui durante este período.
O aglomerado viria posteriormente a sofrer de forte esvaziamento populacional em consequência da ocupação árabe (a primeira invasão ocorreu em 716). A mais poderosa invasão árabe foi a de Almansor em 997, que se estendeu até Santiago de Compostela e arrasou Ganfei (Valença), de que só ficou a memória da sua fundação.
Com a Reconquista Cristã, esta região foi recuperada, tendo sido posteriormente integrada no Condado Portucalense e, mais tarde, no reino de Portugal.
FORTALEZA: ELEMENTO MARCANTE PARA O DESENVOLVIMENTO DE VALENÇA
A história e as origens mais evidentes do desenvolvimento de Valença encontram-se estreitamente ligadas à presença do rei D. Sancho I. Este monarca português decide dar inicio a uma série de tentativas de ocupação das localidades de Tui e Pontevedra.
É no quadro destes conflitos entre Portugal e Espanha que Valença, à época conhecida por Contrasta ganha por volta de 1200 um protagonismo inédito. A posição estratégica, entre o rio Minho e a velha estrada romana, Contrasta constituía o local ideal para vigiar os ataques galegos e para planear as investidas sobre Pontevedra e Tui. A importância que a antiga via romana ganha enquanto local de peregrinação rumo ao túmulo de Santiago, para a qual confluíam peregrinos e viajantes de toda a Península Ibérica.
Esta conjugação de factores levou o rei D. Sancho I a outorgar a sua primeira carta de foral e a aqui decidir erguer uma construção defensiva de carácter permanente – afirmando uma linha de fronteira natural que o rio já estabelecia.
De acordo com relatos da época, a delimitação do Couto de Valença teve um forte impacto, revestindo-se de certa solenidade e significado. Marca, ainda, dois ritmos de desenvolvimento distintos – intra-muros (abrangido pelo foral) e extra-muros – com modelos de relações sócio-económicas e políticas próprias.
Saliente-se ainda que, à semelhança de outras comunidades instaladas em zonas fronteiriças, D. Afonso II concedeu o foral, em 11 de Agosto de 1217, contemplando um conjunto de regalias e privilégios aos habitantes de Contrasta. Deste modo, pretendeu-se estimular o desenvolvimento de Contrasta, que nesta época assume, do ponto de vista geoestratégico, um estatuto reforçado no contexto das relações do Minho com a Galiza, tornando-se no principal ponto de passagem entre as duas regiões.
Em consequência das guerras com Leão, o núcleo de Contrasta ficou parcialmente destruído no século XIII (1211/1212), tendo de ser reconstruido. Com o intuito de reforçar o desenvolvimento do aglomerado, D. Afonso II atribui um novo foral a Contrasta, renovado os privilégios que tinham sido atribuídos por D. Sancho I.
Em 1262, Contrasta muda de nome para Valença, por decisão de D. Afonso III, procurando simbolicamente reavivar o dinamismo deste aglomerado na rede urbana do reino. Para além da mudança de nome, o monarca ordena, ainda, uma profunda reforma do sistema militar da vila, passando as muralhas a abarcar toda a povoação.Ainda hoje é possível detectar alguns vestígios da fortaleza medieval de Valença. Por exemplo, na Porta do Açougue, virada a poente, persiste um escudo medieval na pedra de fecho, ainda sem orla dos castelos. Por último, Valença passa então a dispor de um alcaide e de uma guarnição militar (besteiros do conto) fixa, que tinham a seu cargo a defesa da vila e da região das incursões leonesas.
Ao longo das décadas e séculos seguintes, a Praça-Forte de Valença continuou a beneficiar de uma atenção privilegiada, por parte das autoridades políticas e militares, devido à importância geoestratégica que nunca perdeu.
No entanto, será somente em finais da década de 50 do século XVII, durante os anos críticos da Guerra da Restauração, que se dão as primeiras tentativas para reforçar a muralha de Valença, uma das mais expostas a ataques espanhóis – em 1657 e 1660, chegaram mesmo a haver tentativas sérias para tomar esta fortaleza afonsina.
A obra da fortaleza de Valença ficou a cargo do francês Miguel Lescole, que procurou robustecer esta enfraquecida estrutura defensiva. O projecto original de Lescole, encomendado em 1668 e entregue em 1683, acaba, contudo, por nunca ser aprovado pelo Conselho de Guerra. Será Manuel Pinto Vilalobos, um discípulo do engenheiro militar francês, que, aproveitando em grande parte as plantas do mestre, dará início à tarefa, em finais de 1691. A obra estará, em grande medida, concluída em 1700.
A nova Fortaleza de Valença dividia-se em duas áreas distintas, interligadas pela Porta do Meio: a “Vila”, a Norte, abrangendo o velho núcleo medieval, mais densamente povoado e onde se reuniam os principais equipamentos sociais; com menor dimensão e praticamente desimpedida de construções, a “Coroada” , a sul. A rodear os dois espaços, uma densa malha de baluartes, revelins e fossos que garantiam o isolamento de toda esta área e permitiam uma ampla área de visibilidade e de fogo. Ainda, hoje, é possível, quando percorremos o intra-muros da Fortaleza de Valença, identificar claramente estas duas áreas. Com cerca de 5km de perímetro amuralhado, o sistema defensivo abaluartado de Valença é composto por 10 baluartes e dois meios baluartes. São nesta altura criados os baluartes da Lapa, da Esperança e do Faro, o chamado Paiol do Açougue (Antigo Armazém da Pólvora), edificado em 1715 no lado poente da Praça, e o Paiol do Campo de Marte, valendo certamente a pena a sua visita, atendendo às características únicas do seu interior.
Esta obra militar foi considerada de grande inovação para a época, recorrendo à técnica de fortificação abaluartada.
No início do século XVIII Valença era a mais importante Praça-Forte do Minho e uma das mais importantes de toda a linha fronteiriça de Portugal.
O DESENVOLVIMENTO DE VALENÇA NOS TEMPOS MODERNOS
A Ponte Rodo-Ferroviária Internacional (ou Ponte Metálica sobre o Rio Minho), que liga Valença a Tui, constitui um importante sinal de progresso e modernidade deste concelho que, durante alguns anos, viu o comboio terminar em Segadães. Só em 1879 é que os governos de Portugal e Espanha chegam a acordo para a construção desta importante via de ligação bifuncional (ferroviária e rodoviária).
Inaugurada em 25 de Março de 1886, aproximadamente cinco anos após o anúncio público do concurso da obra (lançado conjuntamente pelos dois governos nacionais), este é um projecto do engenheiro espanhol D. Pelayo Mancebo Y Agreda. Constituída por dois tabuleiros metálicos sobrepostos, com 400 metros de comprimento, assentes em quatro pilares de granito, o caminho-de-ferro circula no tabuleiro superior da ponte, estando o piso inferior reservado ao tráfego rodoviário e pedonal.
Espaço de fronteira e de confluência, durante décadas, esta Ponte Metálica simbolizou um importantíssimo elo de ligação (histórica, económica e social) entre o Norte de Portugal e a Galiza que vai ser, deste modo, reforçado a partir de finais do século XIX. Ainda, hoje, se mantém as ligações ferroviárias internacionais diárias desde o Porto até à cidade espanhola de Vigo. Por outro lado, a Ponte Internacional vai, ainda, assumir um papel muito relevante no desenvolvimento de Valença ao longo do século XX.
You must remember this, a kiss is still a kiss. A sigh is just a sigh;
The fundamental things apply, As time goes by.
And when two lovers woo, they still say I love you, On that you can rely;
No matter what the future brings As time goes by
Moonlight and love songs never out of date, Hearts full of passion jealousy and hate,
Woman needs man, and man must have his mate, That no one can deny. It’s still the same old story, a fight for love and glory, A case of do or die, The world will always welcome lovers As time goes by.